HỌC VĂN CHỊ NGUYỄN MINH HIÊN

I. TRONG KHI ĐỌC

1. Nội dung của sa pô giúp em hiểu được gì?

Nội dung của sa pô dẫn dắt người đọc đi từ những hậu quả của vùng Đồng bằng sông Cửu Long và một số vùng ven biển đang chịu ảnh hưởng của hiện tượng ấm lên toàn cầu. Từ đó đưa người đọc đến với nội dung chính của văn bản, người đọc sẽ dễ hình dung, nắm bắt được các vấn đề trọng tâm mà văn bản muốn nhắc tới. 

2. Các số liệu có vai trò gì?

Các số liệu được đưa vào văn bản có vai trò giúp cho văn bản tăng thêm tính xác thực, từ đó giúp cho người đọc hình dung rõ hơn về hậu quả nghiêm trọng của lũ lụt tới đời sống con người.

3. Thủy triều ảnh hưởng đến mực nước biển như thế nào?

- Thủy triều ảnh hưởng tới mực nước biển là:

- Vì thủy triều là yếu tố có dao động lớn và thường xuyên nhất đến sự thay đổi của mực nước biển.

- Dao động thủy triều được hình thành do lực hút của Mặt Trăng và Mặt Trời tác động lên Trái Đất, làm khối lượng chất lỏng trên bề mặt biển và đại dương biến đổi. 

4. Sự khác nhau giữa hiện tượng nước biển dâng do biến đổi khí hậu và do các nguyên nhân khác là gì?

- Sự khác nhau của hiện tượng nước biển dâng do biến đổi khí hậu và do các nguyên nhân khác là:

- Do biến đổi khí hậu: Diễn ra âm thầm, rất khó nhận biết bằng mắt thường mà không có đo đạc và quan trắc, chỉ vài mi-li-mét mỗi năm. Lượng nước biển dâng tăng lên là vĩnh viễn và không đảo ngược được. 

- Do các nguyên nhân khác: Do tính chất thay đổi theo mùa của gió, dòng chảy và tác động của các thành phần khác có chu kì dài của thủy triều.  Dao động của thủy triều, gió hay do bão diễn ra đều đặn hàng năm đều không có sự thay đổi. 

5. Điểm khác biệt của nước biển dâng những năm gần đây là gì? 

- Điểm khác biệt của nước biển dâng trong những năm gần đây là: Giai đoạn dâng không đều nhau.

- Có giai đoạn nước biển dâng chững lại, nhưng ngay sau đó lại tăng lên với tốc độ nhanh hơn.

- Trong những năm gần đây, mức tăng trung bình khoảng 3 mi-li-mét mỗi năm và việc tăng này có gia tốc, mức tăng của năm sau cao hơn năm trước. 

6. Nội dung chính của đoạn Lời kết là gì? 

Nội dung chính của đoạn Lời kết là: Tổng kết lại những thông tin chính có trong văn bản, đồng thời chỉ ra mối đe dọa trong tương lai của hiện tượng nước biển dâng khi con người đang trong thời kì cách mạng công nghiệp hóa. 

7. Câu cuối đoạn lời kết liên quan gì đến nhan đề văn bản?

Câu cuối của đoạn kết đã nêu ra vấn đề chính mà nhan đề đã đặt trước đó, khẳng định, nhấn mạnh một lần nữa rằng việc giải quyết bài toán nước biển dâng là vô cùng khó khăn, gian nan. 

II. SAU KHI HỌC

1. Nhan đề nước biển dâng: bài toán khó cần giải trong thế kỉ XXI đã nêu được nội dung chính nào của văn bản?

Nhan đề “Nước biển dâng: bài toán khó cần giải trong thế kỉ XXI” đã nêu được nội dung: Nước biển dâng, gây ảnh hưởng tới toàn cầu và việc đưa ra các giải pháp hiệu quả, hợp lí cho hiện tượng này là vô cùng khó khăn, phải đối diện rất nhiều thách thức đối với con người. 

2. Đặc điểm của văn bản thuyết minh giải thích một hiện tượng tự nhiên được thể hiện như thế nào trong văn bản này?

- Đặc điểm của văn bản thuyết minh giải thích một hiện tượng tự nhiên được thể hiện ở văn bản này là: 

- Văn bản sử dụng phương tiện phi ngôn ngữ: số liệu, biểu đồ

- Văn bản giải thích nguyên nhân và cách thức diễn ra của hiện tượng nước biển dâng.

- Văn bản chia bố cục rõ ràng theo các ý chính: Thay đổi mực nước biển và nguyên nhân -> Mực nước biển sẽ dâng như thế nào? để rồi đi đến Lời kết.

-> Từ những đặc điểm này đã giúp cho người đọc hiểu được những thông tin quan trọng liên quan đến hiện tượng nước biển dâng, và cung cấp, trình bày đưa ra các dẫn chứng về số liệu, biểu đồ để tăng thêm độ xác thực cho bài viết. Đồng thời tác giả còn so sánh giữa các số liệu với nhau để đưa kết luận về vấn đề cần giải quyết. 

3. Chỉ ra cách trình bày (kênh chữ, kênh hình) và cách triển khai ý tưởng, thông tin trong văn bản Nước biển dâng: Bài toán khó cần giải trong thế kỷ XXI. Phân tích hiệu quả cách trình bày và triển khai ấy?

Cách trình bày (Kênh chữ, kênh hình) và cách triển khai ý tưởng, thông tin trong văn bản: Văn bản được triển khai theo trình tự từ mức độ quan trọng của hiện tượng, giúp truyền tải thông tin đến người đọc một cách rõ ràng, cụ thể và chính xác.

- Kênh chữ:

+ Đoạn sa po được mở đầu bằng một đoạn văn in đậm: Đoạn văn này gây chú ý tới người đọc ngay từ đầu và giúp nhấn mạnh nội dung chính của văn bản sẽ đề cập tới trong các đoạn văn sau.

+ Trước mỗi đoạn văn của văn bản đều có các tên đề mục in đậm: Đây chính là nội dung chính của từng phần, trình bày như vậy sẽ giúp độc giả có thể hiểu hơn về nội dung văn bản  dễ dàng hơn, và thuận tiện trong việc tra cứu các vấn đề mà mình quan tâm ví dụ như khái niệm; nguyên nhân…

- Kênh hình:

+ Trong văn bản có sử dụng hình ảnh biểu đồ đề so sánh mực nước biển dâng từ cuối thế kỉ XXI đến năm 2020: Chính biểu đồ này đã giúp cho người đọc hình dung được rõ tình hình mực nước biển qua các năm như thế nào, nó có sự biển đổi ra sao, để rồi từ đó nhấn mạnh được sự dâng nhanh của nước biển hiện nay. 

+ Tính hiệu quả của cách trình bày và triển khai ấy: giúp người đọc nắm bắt được những dữ liệu quan trọng về hiện tượng này theo trình tự hợp lí, đầy logic. 

4. Dựa vào nội dung văn bản để lí giải: Tại sao hiện tượng “nước biển dâng” lại được coi là bài toán khó?

Hiện tượng “nước biển dâng” được coi là bài toán khó vì ngày nay mỗi chúng ta đang được sống trong thời kì công nghiệp hóa phát triển mạnh mẽ, nếu như chúng ta không có những hướng đi thích hợp thì sẽ mang lại những thiệt hại về nền kinh tế rất nhiều. Và hiện tượng “nước biển dâng” được coi là bài toán khó bởi vì khi mực nước biển dâng cao sẽ nguy hại rất lớn tới trái đất, tới cuộc sống của con người. Theo như văn bản thì biển và đại dương bao phủ 72% bề mặt trái đất hiện nay nên nếu như nước biển dâng cao sẽ làm cho ngập úng những vùng đồng bằng thấp trũng ở nước ta, và có thể xóa sổ những vùng đất  ngập nước. Đồng thời nếu như khi có bão vào thì mực nước dâng sẽ tác động khiến cho bão trở nên mạnh hơn và gây ra thiệt hại lớn về thiên nhiên và con người. Tuy nguy hiểm là thế, gây thiệt hại lớn về kinh tế và đời sống là thế nhưng hiện nay con người vẫn khó thích ứng với hiện tượng này cho nên việc đưa ra các giải pháp, tìm cách khắc phục để ngăn chặn nước biển dâng được coi là một bài toán khó giải. 

5. Vấn đề đặt ra trong văn bản liên quan gì đến Việt Nam nói riêng và thế giới nói chung? dẫn ra một số ví dụ trong văn bản cho  thấy tác động của hiện tượng này?

- Vấn đề đặt ra trong văn bản không chỉ ảnh hưởng tới Việt Nam mà còn rất nhiều khu vực ven biển khác trên thế giới đang đối mặt: “Nước biển dâng bài toán khó giải XXI” 

- Việt Nam chúng ta là một quốc gia có bờ biển trải dài, khi nước biển dâng  sẽ ảnh  hưởng nghiêm trọng, làm xói mòn các bãi biển, cồn đảo, các khu vực vịnh, cửa sông ven biển,  gây ngập úng thậm chí nó còn có thể xóa  sổ những vùng đất thấp, ven biển nước ta như vùng Đồng bằng Sông Cửu Long. Không những thế hàng năm nước ta phải đón nhận biết bao nhiêu trận bão, lũ lụt,... và nếu như nước biển dâng sẽ làm tăng nguy cơ tác động tới các cơn bão, triều cường làm cho những trận bão này trở nên mạnh hơn, gây thiệt hại lớn về con người và thiên nhiên nước ta. 

- Không những là bài toán khó ở Việt Nam mà trên thế giới hiện nay nước biển dâng cao sẽ ảnh hưởng nghiệm trọng hơn nhiều, ngoài làm ngập, xâm lấn, xóa sổ đi những nơi thấp, trũng tác động làm cho các cơn bão ngày một lớn hơn thì nước biển dâng còn ảnh hưởng đến nền kinh tế và hòa bình trên thế giới. Khi nước biển dâng sẽ làm suy giảm đi tài nguyên, thiên nhiên, con người mất đi nguồn cung cấp về kinh tế lớn, dẫn đến việc kinh tế - xã hội toàn cầu ảnh hưởng, dễ gây ra xung đột về lợi ích của đôi bên, nhiều khi sẽ dẫn đến việc tranh chấp của các vùng.

- Một số ví dụ trong văn bản cho thấy sự tác động của hiện tượng này: “Với bản đồ úng ngập, ta có thể ước tính tác động của nước biển dâng dưới nhiều góc độ khác nhau. Theo một ước tính trên tạp chí Thư Nghiên cứu Môi trường (Jevrejeva et al., 2018), thế giới sẽ bị thiệt hại chứng 10,2 ngàn tỷ (trillion) USD mỗi năm vào năm 2100 khi nhiệt độ Trái Đất tăng thêm 1.5oC. Ứng với mức tăng mực nước 86cm theo kịch bản RCP8.5 vào cuối thế kỷ này,...gấp khoảng 10 lần GDP Việt Nam hiện nay.” 

5. Em hãy nêu một số đề xuất nhằm góp phần khắc phục hiện tượng “nước biển dâng đặt ra trong văn bản”.

- Một số đề xuất nhằm góp phần khắc phục hiện tượng “nước biển dâng đặt ra trong văn bản”.

- Các địa phương cần nắm bắt rõ tình hình, điều tra, nghiên cứu trên địa bàn mình để kịp thời khắc phục những hạn chế, yếu kém, để sửa chữa, ứng phó kịp thời. Đồng thời theo sát những diễn biến về thời tiết, biến động môi trường để có những biện pháp ứng phó thiên tai kịp thời cho người dân: làm đê kết hợp với hệ thống cống và trạm bơm ở các vùng ven biển để tránh ngập lụt; xây dựng hồ chứa nước ngọt….Đặc biệt là với hiện tượng nước biển dâng, để đề phòng thiệt hại với địa phương mình.

- Nâng cao nhận thức của người dân và thúc đẩy hành động của cộng đồng bằng các phương pháp giáo dục. Tích cực tuyên truyền cho người dân hiểu rõ hơn về hiện tượng nước biển dâng cùng với đó là thực hiện tổ chức tập huấn, phát tờ rơi liên quan quan đến những ảnh hưởng của biến đổi khí hậu nhằm giúp người dân có sự thay đổi trong nhận thức và hành động

- Nhà nước cần có những biện pháp và chủ động xây dựng cơ sở dữ liệu, đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực, phát triển các lĩnh vực về nghiên cứu môi trường để dự báo trước tình hình giúp giảm nhẹ khả năng tổn hại do biến đổi khí hậu gây ra, giảm thiểu thiệt hại về thiên nhiên và con người.

Đăng ký khóa học và đọc thêm nhiều bài viết hấp dẫn khác của Học Văn Chị Hiên tại đây:

- Fanpage Học Văn Chị Hiên
- Fanpage Học Văn Chị Hiên - THCS Lớp 6,7,8,9